BÖLGE KAVRAMI VE BÖLGELERİN SINIFLANDIRILMASI
Etrafından ayrılan, buna karşılık kendi sınırları içinde benzerlik gösteren en büyük coğrafi birime bölge denir.
1. DOĞAL (FİZİKİ) ÖZELLİKLERİNE GÖRE ŞEKİLSEL BÖLGELER
a. Yer Şekillerine Göre Bölgeler:
Dağlık bölge, ovalık bölge, plato bölgeleri, karstik bölge gibi
b. İklim Özelliklerine Göre Bölgeler:
Sıcak, ılıman ve soğuk iklim bölgeleri gibi
Ekvatoral iklim, Akdeniz iklimi, okyanusal iklim, muson iklimi veya kutup iklimi gibi
c. Bitki Örtüsüne Göre Bölgeler:
Ekvatoral yağmur ormanları, savan, maki, bozkır, tayga, tundra bölgeleri gibi
d. Su Özelliklerine Göre Bölgeler:
Okyanuslar, denizler, akarsular, göller ve yer altı suları, tatlı, tuzlu, acı ya da sodalı su bölgeler gibi
e. Toprak Tiplerine Göre Bölgeler:
Nemli bölge toprakları, kurak bölge toprakları, yerli kaya toprakları veya taşınmış topraklar gibi
f. Doğal Afet Özelliklerine Göre Bölgeler:
Deprem ve heyelan bölgeleri gibi
2. BEŞERÎ ÖZELLİKLERİNE GÖRE ŞEKİLSEL BÖLGELER
Beşerî bölgeler, doğal bölgelere göre daha hızlı değişir.
Nüfusun hızlı değişmesi gibi…
Askeri ve siyasi bölgelerin de değişmesi hızlı olmaktadır.
a. Nüfus Özelliklerine Göre Bölgeler:
Nüfusun miktarı, göç, nüfus yapısı v.b konularda bölgeler oluşturulabilir.
Örneğin Muson bölgesi sık nüfuslu iken Sibirya seyrek nüfuslu bölgedir.
K.Amerika göç alan bir bölge iken Afrika göç veren bir bölgedir.
b. Ekonomik Özelliklerine Göre Bölgeler:
Ekonomik bölgeler de hızla değişebilir. Örneğin bir tarım bölgesi olan Batman’ın petrol bulununca sanayi bölgesi haline gelmesi gibi
1. Tarım Özelliklerine Göre Bölgeler:
Buğday tarımı bölgesi, turunçgil tarımı bölgesi, çay tarımı bölgesi, küçükbaş hayvancılık bölgesi ve balıkçılık bölgesi gibi.
2. Sanayi Özelliklerine Göre Bölgeler:
Japonya, Kuzeydoğu ABD, Kuzeybatı Avrupa gibi
Gıda sanayi bölgesi, demir-çelik sanayi bölgesi, otomotiv sanayi bölgesi gibi
3. Ticaret Özelliklerine Göre Bölgeler:
Serbest ticaret bölgeleri gibi
4. Turizm Özelliklerine Göre Bölgeler:
Yaz turizm bölgesi, kış turizm bölgesi, kültür turizmi bölgesi, inanç turizmi bölgesi gibi.
5. Maden Özelliklerine Göre Bölgeler:
Demir bölgesi, krom bölgesi, bakır bölgesi, kömür bölgesi, petrol bölgesi ve doğal gaz bölgesi gibi
6. Ulaşım Özelliklerine Göre Bölgeler:
Hava yolu, demir yolu, kara yolu ve deniz yolu bölgeleri gibi
7. Karma Bölgeler:
Örneğin İstanbul hem ticaret hem sanayi hem de turizm bölgesidir.
c. Yerleşim Özelliklerine Göre Bölgeler:
Toplu yerleşme, dağınık yerleşme, dairesel yerleşme, çizgisel yerleşme,ahşap mesken bölgeleri, taş mesken bölgeleri, toprak mesken bölgeleri,gecekondu bölgesi, düzenli kentsel bölgeler gibi
d. Mesken Yapı Özelliklerine Göre Bölgeler:
e. Siyasi ve Askerî Bölgeler:
BM ( Birleşmiş Milletler), AB ( Avrupa Birliği), NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü), OECD ( Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü), İİT ( İslam İşbirliği Teşkilatı), NAFTA ( Kuzey Amerika Ekonomik İşbirliği Örgütü) gibi
f. Planlama Özelliklerine Göre Bölgeler:
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Doğu Anadolu Projesi (DAP) ve Doğu Karadeniz Bölgesi Projesinin (DOKAP) gibi
g. Kültür ve Dinî Özelliklerine Göre Bölgeler:
Örneğin İslamiyet, Hristiyanlık, Musevilik, Budizm vb.nin yayıldığı bölgeler gibi
3. İŞLEVSEL (FONKSİYONEL) ÖZELLİĞİNE GÖRE BÖLGELER
Ekonomik ve kültürel bakımdan yerel olmakla birlikte; ulusal ve küresel anlamda diğer bölgelerle etkileşim içinde bulunan merkezlere işlevsel (fonksiyonel) bölge adı verilir.
a. Mülki İdari Özelliklerine Göre Bölgeler
Yönetimi sağlamak amacıyla ülkelere göre bölgeler oluşturulur.
Türkiye’de ilçeler, illere bağlıdır. Toplam 81 il vardır.
b. Yerel Yönetim Özelliklerine Göre Bölgeler
Belediyelerin ve il özel idarelerinin hizmet alanlarına yönelik oluşturulan bölgelerdir.
Belediye hizmet bölgesi gibi
c. Kamu Kurumlarının Hizmet Özelliklerine Göre Bölgeler
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumu ülkemizde hizmet bölgeleri gibi
BÖLGE SINIRLARI
1. BÖLGE SINIRLARI NASIL OLUŞTURULUR?
Her bölgenin bir alanı ve sınırı vardır.
Bu sınırlar belirlenirken işlevsellik önemlidir. Örneğin tarım veya nüfus bölgesi oluşturmak için istatistiksel veriler kullanılır.
Bölge sınırları oluşturulurken birden fazla ölçüt kullanılabilir. Böyle durumlarda bölge sınırlarında karışıklıklar görülür.
2. BÖLGE SINIRLARI KESİN HATLARLA AYRILABİLİR Mİ?
Bölge sınırları arasında geçiş olurken bazen iki bölgenin de özelliklerine sahip ara bölgeler oluşur.
Örneğin Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında her iki iklimin de özelliklerini gösteren ara bölgeler vardır.
Orman sınırlarında da geçiş bölgeleri görülür. Geniş yapraklı ormanlarla İğne yapraklı ormanlar arasında karışık orman bölgeleri görülür.
3. BÖLGE SINIRLARI DEĞİŞİR Mİ?
Bölge sınırları zamanla değişebilir. Bazı bölgeler işlevini yitirip tamamen yok olabilir. Bu durum neredeyse her bölge için geçerlidir.
Örneğin bir zamanlar orman bölgesi olan iç kesimlerin bugün Antropojen bozkır bölgesine dönüşmesi gibi
Ülkelerin sınırları, birliklerin sınırları ve tarımsal üretim bölgeleri de değişebilir.
4. BÖLGE SINIRLARI ÇAKIŞIR MI?
Doğal bölgelerin sınırları ile beşeri bölgelerin sınırları her zaman örtüşmez.
İklim, tarım ürünü, bitki örtüsü bölgeleri ülke sınırlarına uymaz mesela.
BÖLGELER VE ÜLKELER
Devletlerin egemenliği altında bulunan kara, deniz ve hava bölgelerinin tamamına ülke denir.
Birbirinden farklı ülkelerin oluşturduğu bölgeler de vardır. G8 ve OPEC gibi
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder