10.SINIFLAR COĞRAFYA DERSİ YERYÜZÜNDEKİ BİTKİ TÜRLERİNİN SINIFLANDIRINLAMASI KONUSU ÖZETİ

 

YERYÜZÜNDEKİ BİTKİ TÜRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

YERYÜZÜNDEKİ BİTKİ TÜRLERİNİN SINIFLANDIRILMASI
AĞAÇ FORMASYONU	ÇALI FORMASYONU	OT FORMASYONU	ÇÖL FORMASYONU
Ekvatoral Yağmur Ormanları  Muson Ormanları Orta Kuşağın Karışık Yapraklı Ormanları  Tayga Ormanları	Maki Garig  Psödomaki	Savan Bozkır Çayır Tundra	Büyük Sahra Kalahari Arabistan Tar Gobi Taklamakan Gİbbon Gibson Victoria Atacama Arizona Meksika

1. AĞAÇ FORMASYONU

a. Ekvatoral Yağmur Ormanları

• Ekvatoral bölgede yılın her döneminde sıcaklık ve yağış fazladır. 

• Ekvatoral bölgede yıl boyunca yeşil kalan ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar geniş yer kaplar.

• Amazon Havzası, Kongo Havzası ve Güneydoğu Asya Adalarında görülür.

b. Muson Ormanları

• Güneydoğu ve Doğu Asya ile Kuzey Avustralya’da görülür.

• Yağışın büyük çoğunluğu yaz mevsiminde düşer. (%85)

• Yıllık sıcaklık farkları azdır.

• Bu ormanlardaki ağaçlar kışın yapraklarını dökerler. 

• Hindistan, Japonya, Tayland, Vietnam, Endonezya, Doğu Çin, Kore, Filipinler ve Avustralya’nın kuzeybatısında Muson ormanları vardır

c. Orta Kuşağın Karışık Yapraklı Ormanları

• Okyanusal iklimin görüldüğü yerlerde oluşan ormanlardır.

• Orta kuşağın batı kıyılarında görülür.

• Bu ormanlardaki ağaçlar kışın yapraklarını dökerler.

• Batı Avrupa’nın Atlas Okyanusu kıyıları, Kuzey Amerika’nın batı ve güneydoğu kıyıları, Güney Amerika’nın güneybatı kıyıları, Avustralya’nın doğusu ve Yeni Zelanda’da karşımıza çıkar.

d. Tayga Ormanları

• Sert karasal iklim bölgesinin ormanlarıdır.

• Kışları çok soğuk olduğu için bu bölgenin ormanlarında bulunan ağaçlar soğuğa dayanıklı ağaçlardır.

• Tayga ormanlarında çoğunlukla kozalaklı ve iğne yapraklı ağaçlar yer alır.

• Karaçam, ladin ve köknar, huş ağacı, titrek kavak, söğüt ve üvez ağacı da görülür.

•  Kanada, İskandinav Yarımadası ve Asya’nın kuzeyi karşımıza çıktıkları yerlerdir. 

2. ÇALI FORMASYONU

a. Maki

• Maki, Akdeniz iklim bölgesinin bitki örtüsüdür.

• Bunlar, kızılçam ormanlarının tahrip edildiği yerde ortaya çıkar.

• Makiler yıl boyu yeşil kalır.

• Yaprakları küçük ve sert kök sistemleri gelişmiştir.

• Yabani zeytin (Delice), keçiboynuzu, sakız ağacı, laden, funda, katran ardıcı, böğürtlen, zakkum, sandal ağacı, Akdeniz defnesi, menengiç, mersin, kocayemiş, kermez ve pırnal meşesi maki türleridir.

• Akdeniz çevresi ( Türkiye dahil ), Kaliforniya çevresi, Şili’nin orta kesimleri, Avustralya’nın güneybatısı, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Kap bölgesi karşımıza çıktıkları alanlardır.

b. Garig 

• Makilerin tahrip edildiği yerlerde ortaya çıkan makilerden daha kısa boylu çalılardır. 

• Başlıca garigler : Abdest bozan, diken çalısı, laden, nane, funda ve sarı çiçekli yasemindir.

c. Psödomaki

• Orta kuşakta ormanların tahrip edildiği yerlerde ortaya çıkan bu çalılara yalancı maki de denir.

• Kışın yapraklarını dökerler. 

• Yabani fındık, kestane, ıhlamur, kocayemiş, yabani çilek, ayı üzümü, sandal, menengiç, akçakesme psödomaki çeşitleridir.

3. OT FORMASYONU

a. Savan

• Savan iklim bölgesinde yetişen yazın yeşeren kışın sararan uzun boylu ot topluluklarıdır.

• Brezilya, Mali, Nijerya, Nijer, Çad, Sudan, Angola, Zambia, Malavi ve Tanzanya’da karşımıza çıkar.

b. Bozkır

• Ilıman karasal iklim sahalarında görülür.

• İlkbaharda yeşeren yazın kuruyan ot topluluklarıdır.

• Rusya’da step, Amerika’da pampa (preri) denir.

• Geven, koyun yumağı, kekik, gelincik, peygamber çiçeği, kılıç ve yavşan otu bozkır türleridir.

• Ormanların yok edilmesi sonucu ortaya çıkan bozkırlara Antropojen Bozkırlar denir.

• Orta ve Doğu Avrupa, Orta Asya, ABD’nin iç kesimleri ve Arjantin karşımıza çıktıkları yerlerdir.

c. Çayır

• Sert karasal iklim bölgesinde kışlar çok soğuktur.

• Yaz mevsimi ise kısa, serin ve yağışlı geçer.

• Bu iklimde yazın yeşeren ve yaz boyu yeşil kalan bu bitki örtüsüne çayır denir.

• Dağlık alanlardaki çayırlara ise Alpin çayırları adı verilir.

• ABD, Kanada, Çin ve Rusya’da çayır bitki örtüsü karşımıza çıkar.

d. Tundra

• Tundra, kutup altı iklim bölgesinin bitki örtüsüdür.

• Bu bölgelerde yılın büyük bir kısmında toprak yüzeyi kar ve buzlarla kaplıdır.

• Otlar, kara yosunları ve likenlerden oluşan bitki örtüsüne Tundra denir.

• Sibirya, İskandinavya Yarımadası’nın kuzeyi, Kanada’nın kuzeyi, Güney Amerika’nın güney kısımlarında karşımıza çıkar.

4. ÇÖL FORMASYONU

• Çöl bitkileri kuraklığa dayanıklıdır.

• Kök sistemleri gelişmiş ve su kaybını en aza indirmek için yaprak yerine dikenleri olduğu görülür.

• Kaktüs çöl bitkilerine bir örnektir.

• Çöllerde vahalarda ağaçlara da rastlanabilir.

BİTKİLERİN YETİŞME KOŞULLARI

• Benzer bitkilerin bir araya gelmesiyle oluşan topluluklara bitki örtüsü veya vejetasyon denir. Orman, bozkır ve tundra v.b.

BİTKİ ÖRTÜSÜNÜN YETİŞMESİNİ ETKİLEYEN ETMENLER
İKLİM KOŞULLARI	YER ŞEKİLLLERİ	TOPRAK ÖRTÜSÜ	DİĞER CANLILAR
Bir bitkinin yetişmesi için gerekli sıcaklığın bir üst ve bir alt sınırı vardır.    Bu sıcaklık aralığına Optimum sıcaklık denir. Her bitkinin optimum sıcaklık değeri farklıdır.     Bitkilerin ışık ihtiyaçları da birbirinden farklıdır. Bazı bitkiler ışığı severken bazı bitkiler gölgede daha iyi yetişir.    Bitkilerin su ihtiyaçlarının da birbirinden farklı olduğu görülür.     Bitkiler, su ihtiyacına göre sucul, nemcil, orta derecede su isteyen ve kurakçıl bitkiler olmak üzere sınıflandırılmaktadır.    Bitkiler rüzgarlardan da etkilenir. Rüzgarlar bitki tohumlarını taşıyabildiği gibi bazen bitkilerin dallarını kırarlar.	Dağların denize göre uzanış yönü ve yüksekliği bitki örtüsünü etkiler.    Denize dönük yamaçlarda gür bir bitki örtüsü oluşurken diğer yamaçlardaki bitki örtüsü seyrektir.    Bakı yamaçlarında bitkilerin daha iyi yetiştiği görülür.    Yükseklere çıkıldıkça sıcaklık azalır. Bazı yerlerde belli yükseklikten dolayı yağış da azalır. Çok yükseklerde bitki yetişmemesinin nedeni budur.	Bitkiler toprakta yaşar ve topraktan beslenirler.    Bitkiler yeterince kalın bir toprak örtüsü olmasa yaşayamazlar.    Gözenekli topraklarda su ve minerallerin dolaşımı daha kolaydır. Bu yüzden daha verimlidir.( Kumlu )    Su geçirmeyen kil tabakası gibi alanlarda toprağın verimi düşer. (Killi )	İnsanlar, yerleşme, tarım, yakacak elde etme, orman ve anız yakma, yol ve baraj yapma,maden işletme, savaşlar, çevre kirliliği, aşırı otlatma gibi faaliyetlerle bitki varlığına zarar verirler.    Bunların yanı sıra insanlar, bazı bitkileri başka alanlara taşıyarak bitkilerin yaşam alanlarını genişletebilmektedirler.    Bazı böcekler ise bitkilerde tozlaşmaya neden olarak çiçek açmalarını, meyve vermelerini ve çoğalmalarını sağlamaktadır. Bunların yanı sıra bazı kuşlar ve böcekler ise taşıdıkları tohumlarla bitkilerin yaşam alanlarını genişletmektedir.