10. SINIFLAR COĞRAFYA DERSİ TÜRKİYE'DE SULAR VE KULLANIMI KONUSU

TÜRKİYE’DEKİ SULAR VE BU SULARIN KULLANIMI

• Türkiye’nin çevresinde önemli bir miktarda su bulunmasına rağmen içilebilir suların oranları düşüktür.

• Yıllık ortalama yağış miktarı 574 mm’dir.

• Düşen bu yağışların sınırlı bir miktarı kullanılabilir durumdadır.

• Kişi başına düşen su miktarı Türkiye’de azdır. Nufüs arttıkça daha da azalmaktadır. 

TÜRKİYE’NİN BAŞLICA SU KAYNAKLARI
DENİZLER	GÖLLER	AKARSULAR	YERALTI SULARI

1. DENİZLERİMİZ

• Türkiye’nin üç tarafı denizlerle çevrilidir.

• Akdeniz, Ege, Marmara ve Karadeniz Türkiye’nin kıyısı bulunan denizlerdir.

• Toplam kıyı uzunluğu 8333 km’dir.

a. Karadeniz

•  Karadeniz’in Türkiye kıyılarındaki kıta sahanlığı dardır.

•  Karadeniz’in kıyı uzunluğu 1795 km’dir.

• Karadeniz, dünyanın en büyük hidrojen sülfür rezervidir.

• Bu nedenle 150-200 metre arasında değişen derinliklerin altında yaşam yoktur. 

• Türkiye’de avlanan balıkların yarıdan fazlası bu denizden elde edilir.

b. Marmara Denizi

• Türkiye’deki en küçük denizdir. 

• Marmara, Türkiye’nin Asya ve Avrupa kısımlarını da birbirinden ayırır.

• İstanbul Boğazı ile Karadeniz’e, Çanakkale Boğazı ile de Ege Denizi’ne bağlanır. 

• Balıkçılık ve liman etkinliklerinden dolayı önemlidir.

• Üst ve alt akıntılarla Karadeniz ve Ege Denizlerini birbirine bağlar

c. Akdeniz

• Türkiye’nin çevresindeki denizlerin en büyüğüdür.

• Cebelitarık boğazıyla Atlas okyanusuna, Süveyş Kanalı ile Hint okyanusuna bağlanır. 

• Akdeniz, özellikle deniz turizmi bakımından önemlidir.

• Liman faaliyetleri ve deniz taşımacılığı diğer önemli faaliyetlerdir.

d. Ege Denizi

• Türkiye ile Yunanistan arasındaki denizdir.

• 3000 civarında ada vardır.

• Türkiye’nin kıyı şeridi en uzun denizidir.

• Çok sayıda yarımada, koy ve körfez barındırır.

• Balıkçılık, liman etkinlikleri ve Turizm açısından önemlidir

2. TÜRKİYE’NİN GÖLLERİ

TÜRKİYE’DE GÖLLERİN YOĞUN OLDUĞU YERLER
DOĞU ANADOLU	İÇ ANADOLU	GÖLLER YÖRESİ	GÜNEY MARMARA

• Göller, doğal göller ve yapay göller olmak üzere ikiye ayrılır. 

TÜRKİYE’NİN DOĞAL GÖLLERİ
Tektonik Göller	Volkanik Göller	Karstik Göller	Buzul Gölleri	Doğal set Gölleri	Karma Göller
Bu tür göller, yer kabuğu hareketleriyle meydana gelen çanaklarda oluşmuşlardır.  Tuz Gölü,  Beyşehir, Burdur, Acıgöl, Manyas, Ulubat, Sapanca, Eber, Akşehir, Hazar ve İznik Gölleri.	Volkanik göller krater, kaldera ve maar çanaklarında oluşmuşlardır. Nemrut Gölü, Meke Tuzlası, Acıgöl, Gölcük Gölü	Karstik göller dolin, uvala, obruk ve polyelerde oluşur. Kızören, Timraş, Salda,  Kestel ve  Avlan gölleri ( Obruklar)	Türkiye’de buzulların etkisiyle oluşan göllerin sayısı az olduğu gibi yüz ölçümleri de küçüktür.  Gelyana, Bey, Mal, Deligöl, Aynalıgöl, Kilimligöl, Karagöl	A L T T A K İ T A B L O D A ↓	Oluşumlarında birden fazla etmenin etkili olduğu göllerdir.  Van, Eğirdir,  Kovada gölleri.

Doğal Set Gölleri
Kıyı Set Gölleri	Heyelan Set Gölleri	Alüvyal set Gölleri	Volkanik Set gölleri
Eski koyların önünün dalgaların biriktirdiği malzemeyle kapanması sonucu oluşan göllerdir. B.Çekmece K.Çekmece Durusu	Bir çanağın önünün heyelan sonucu kapanmasıyla meydana gelir. Sera, Tortum, Abant,  Yedigöller.	Alüvyonların akarsuların önünü tıkaması sonucu oluşan göllerdir. Eymir Mogan Köyceğiz ve  Bafa gölleri	Volkanik faaliyetlerle çanakların önü kapanırsa oluşur. Nazik Erçek Haçlı Balık Çıldır

• Türkiye’nin bazı baraj gölleri: Atatürk, Keban, Karakaya, Hirfanlı, Seyhan, Demirköprü ve Oymapınar barajlarıdır.

3. TÜRKİYE’NİN AKARSULARI

• Türkiye, akarsu sayısı bakımından zengin bir ülkedir.

•  Akarsularımızın boyları genelde kısadır.

• Kızılırmak 1355 km’lik uzunluğu ile ülkemizin en uzun akarsuyudur.

• Doğu Karadeniz’dekiler hariç rejimleri düzensizdir.

• Kaynağını yer altı kaynaklarından alan Manavgat çayının da rejimi düzenlidir.

• Türkiye’de akarsuların genel olarak yatak eğimleri ve akış hızları fazladır.

• Bu yüzden hidroelektrik potansiyelleri yüksektir.

• Bartın’daki Kocaçay hariç akarsularımızın üzerinde ulaşım yapılamaz.

KAYNAĞINI ÜLKEMİZDEN ALAN AKARSULARDAN
Akdenize Dökülen	Karadenize Dökülen	Marmara’ya Dökülen	Ege’ye Dökülen
Seyhan Ceyhan Göksu Manavgat Aksu	Kızılırmak Yeşilırmak Kocaçay Sakarya Çoruh ( Sınır Dışı)	Susurluk Gönen Biga	B.Menderes K. Menderes Gediz Bakırçay

• Aras ve Kura nehirleri Hazar Denizi’ne dökülür.

• Fırat ve Dicle Basra Körfezine dökülür.

• Sınırlarımız dışından gelip sınırlarımızdan denize dökülen:

• Meriç Ege Denizine

• Asi nehri Akdeniz’e dökülür.

• Raftinge uygun akarsularımız ise: Çoruh, Fırat, Fırtına, Manavgat, Göksu, Köprüçay ve Munzur’dur.

4. TÜRKİYE’NİN YER ALTI SULARI

• Ülkemizde karstik kaynaklara Akdeniz bölgesinde rastlanır.

• Başta Trakya ve Konya olmak üzere ülkemizin birçok yerinde Artezyen kaynaklara rastlanır. 

• Depremin sık yaşandığı ülkemizde birçok yerde Fay kaynakları vardır. 

• Denizli Sarayköy ülkemizde Fay kaynağından elektrik elde edilen ilk santrale sahiptir.

• Aydın, Manisa, Kütahya, İzmir, Balıkesir, Afyon, Yozgat, Van, Ağrı, Bitlis ve Diyarbakır başlıca Fay kaynağı bulunan illerimizdir.