DÜNYADA ULAŞIM
İnsanların ve eşyaların bir yerden başka bir yere taşınmasına Ulaşım denir.
Ekonomi ile ulaşımın gelişmişliği paraleldir. Üretilen ürünlerin pazarlara ulaştırılacak olması bu durumda etkili olur.
Günümüzde bilgi, para ve hizmetlerin taşınması da ulaşım tanımı içinde yer alır.
Başlıca ulaşım yolları; Kara, deniz, demir ve hava yollarıdır.
KARA YOLLARI
İnsanlığı kullandığı ilk ulaşım ağı karayoludur.
İnsanlar tarafından yapılmış ilk karayollarına Avrupa ve Ortadoğu'da rastlanmaktadır. ( Asur ve Roma yolları)
Modern ilk karayollarına ise 19. yüzyılda Birleşik krallıkta rastlamaktayız.
1890 da benzinle çalışan araçların ortaya çıkması ile birlikte karayolu demiryoluna kaptırdığı önemi tekrar kazanmıştır.
20. yüzyıl boyunca karayollarının önemi sürekli artmış ve dünya üzerinde bir karayolu ağı oluşmuştur. Aynı dönemde otomotiv sektörü çok önemli hale gelmiştir.
Dünya genelinde karayollarının en çok geliştiği yer Avrupa’dır.
K. Amerika’da Kanada ve ABD ( dünyanın en uzun karayolu ağına sahiptir)
Güney Amerika’da Brezilya ve Arjantin’de karayolu uzunluğu fazladır.
Asya Kıtasında Rusya, Çin, Hindistan ve Japonya ( Yüz ölçümüne göre en fazla karayoluna sahiptir. )
Afrika kıtasında G.Afrika Cumhuriyeti, Fas, Tunus ve Cezayir karayolu ağı gelişmiş ülkeler arasındadır.
DENİZ YOLU
Tarihte denizcilikte ilerlemiş uygarlıkların Fenikeliler, Yunanlılar, Romalılar, Cenevizliler ve Venedikliler olduğu görülür.
Orta çağda ise İspanyollar ve Portekizliler denizcilikte ilerlemişlerdir.
Pusulanın keşfine kadar denizcilik kıyılarda devam etmiştir. Daha sonra haritacılık, astronomi ve gemicilikteki ilerlemelerle açık denizlere açılmak mümkün olmuştur.
Günümüzde ise teknolojinin ilerlemesine bağlı olarak çok büyük gemiler yapılmıştır.
Bugün uluslararası ticarette en çok tercih edilen ulaşım yoludur. Çünkü;
Denizlerde az yakıtla çok yük taşınabilir.
Yol yapım ve bakım masrafı yoktur.
Yol güzergahı değiştirilebilir.
Yukarıda sayılan nedenler deniz yolunu en ucuz taşımacılık yolu haline getirir.
Deniz yolu daha çok yük taşımacılığında kullanılır. Her yükün kendine özel gemileri vardır. Mesela petrol taşımak için büyük tanker gemileri kullanılır.
Gıda maddelerinin taşınmasında ise soğutma sistemi olan gemiler kullanılır.
Dünyada deniz yolu ulaşımının en çok yoğunlaştığı yerin Batı Avrupa ile Kuzey Amerika arasında olduğu görülür.
Her iki bölgenin de sanayi, ticaret ve üretimde ileri olmalarından dolayı.
Deniz yoluyla taşınan yüklerin yarıdan fazlası bu hat üzerinde taşınır.
Hint Okyanusu ile Akdeniz arasındaki deniz yolu ise ikinci önemli hattır.
Bu hattan ortadoğu petrolleri, Güney doğu Asya’nın tarım ürünleri gelişmiş Batı ülkelerine taşınır.
Süveyş Kanalı, Babülmendep ve Hürmüz Boğazları önemli noktalarıdır.
1914 yılında hizmete açılan Panama kanalı da en önemli deniz geçiş noktalarındandır.
Kanal İstanbul Projesi ise son yıllarda Türkiye’nin denizyolu ulaşımındaki en büyük hamlelerinden birisidir.
DEMİRYOLU
İlk demiryolları İngiltere’de ortaya çıkmıştır. ( Manchester-Liverpool arası)
Bu demiryolu pamuk, demir ve kömürün yanı sıra yolcu taşımacılığı için de kullanılmıştır.
Demiryolları 1913 yılına kadar hızlı bir ilerleme göstermiştir. 1950 yılından sonra ise karayollarındaki gelişmeler demiryollarını yavaşlatmıştır.
Hızlı trenlerin icadıyla birlikte kaybettiği önemi yeniden kazanmaya başlayan demiryolları günümüzde yoğun olarak kullanılan ulaşım ağlarındandır.
Bazı demiryolları kıtayı baştan başa kat edecek şekilde düzenlenmiştir. Örneğin Moskova’dan başlayıp Büyük okyanusa kadar uzanan TransSibirya ile Kanada’yı boydan boya kat eden KanadaPasifik bu şekildedir.
Japonya, ABD, Rusya, Çin, Hindistan, Kanada ve Avrupa ülkeleri demiryollarının en çok geliştiği yerlerdir.
HAVA YOLU
En geç kullanmaya başladığımız ulaşım türüdür.
Başlarda askeri amaçla kullanılan uçaklar ilk defa 1919 yılında Fransa’da sivil taşımacılığında kullanılmıştır.
İkinci dünya savaşı sonrasında ise havayolu taşımacılığında sıçrama yaşandığı gözlemlenmektedir.
Diğer ulaşım yollarına göre daha pahalı olduğu için yükte hafif pahada ağır malzemelerin taşınmasında kullanılır. ( Elektronik eşya vb.)
ABD, Japonya, Singapur, Güney Kore ve Avrupa ülkeleri taşımacılıkta hava yolunu çok kullanan ülkelerdir.
Havayolu taşımacılığında ABD ve Kanada başı çeker.
Kuzey Amerika’dan sonra en gelişmiş yer Avrupa denilebilir.
Kuzey Amerika’dan Asya, Yeni Zelanda ve Avustralya’ya uçuşlar fazla olduğu için Büyük okyanus üzeri önemli Havayolu geçiş noktalarındandır.
İstanbul’da yapılan üçüncü havalimanı Türkiye’nin havayolu taşımacılığında üst sıralara çıkmasına yardımcı olacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder