10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Dönem 1.Yazılıya Hazırlık Özet Çalışma

 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Dönem 1.Yazılıya Hazırlık Özet Çalışma

*Edebiyat-Tarih İlişkisi: Her edebi eser tarihten beslenir. Her edebi eser yazıldığı dönemin sosyal yaşamına, önemli olaylarına ve modasına dahi ışık tutar.

* Edebiyat-Din İlişikisi: Din olgusu insanlığın bir parçasıdır. Din yazara yön verir. Edebi eserler döneminin din algısına kaynaklık eder. Arap alfabesine geçiş sebebimiz dindir.Edebiyatın dönemlere ayrılmasında dinin etkisi vardır.

*Türk Edebiyatı'nın Dönemleri:

A) İslamiyet Öncesi Türk Ede.(?-11.yy) (Gök Tanrı Dini, dil öz Türkçe, ölçü hece)

a.Sözlü Dönem: Sav(Atasözü), sagu(ağıt), koşuk(aşk, doğa şiiri), destan

b.Yazılı Dönem: Köktürk Kitabeleri, Uygur Metinleri (Irk Bitig, Sekiz yükmek, Kalyanamkara-Papamkara)

B)İslami Devir Türk Ede.(11.yy-1860)

a.Halk Ede: Dil sade, ölçü hece, birim dörtlük, şaire aşık denir, şiirler "cönk"e yazılır, son dörtlükte mahlas(tapşırma)

b.Divan Ede:Dil ağır, ölçü aruz, birim beyit, şiirler "divan"a yazılır. Gazel, kaside, mesnevi, rubai...

C)Batı Etkisinde Gelişen Türk Ede.(1860-Günümüze kadar)

a.Tanzimat: 1.dönemi "Toplum için Sanat", 2.dönemi "Sanat için Sanat", 1839 Tanzimat Fermanı

b.Servet-i Fünun:Tevfik Fikret, dili ağır, sanat için sanat, sone, terzarima , triyole, balad

c.Fecr-i Ati: Sanat şahsi ve muhteremdir, dili ağır, sembolizm

d.Milli Ede: Dili sade, milliyetçilik, Ömer Seyfettin, Genç Kalemler Dergisinde Yeni Lisan makalesi

e.Cumhuriyet: 1940 öncesi hece ölçüsü 1940'tan sonra serbest şiir. romanlarda toplumsal sorun ele alındı

*Türklerin Kullandığı alfabeler: Göktürk, Uygur, Arap, Kiril, Latin

*

*Dede Korkut Hikayeleri: 12 Hikayedir. Anonimdir. Nazım nesir karışıktır. Olağanüstü olaylar içerir. Dede Korkut bilge bir insandır,sadece anlatıcıdır.Dresden ve Vatikan'da nüshası vardır.Oğuzlara aittir. genelde kahramanlık anlatır.

*Cenkname: Türk edebiyatında Hz. Ali ve çevresinde gelişen destansı, kahramanlık konulu halk hikayelerdir. 

*Konularına göre halk hikayeleri:

a.Aşk: Kerem ile Aslı, Arzu ile Kamber, Tahir ile Zühre, Ercişli Emrah ile Selvihan

b.Din: Danişment Gazi, Van Kalesi, Hz. Ali

c.Destani Halk Hikayeleri: Dede Korkut, Köroğlu

*Mesnevinin Bölümleri: Dibace: Ön sözüdür. Tevhid: Allah’ın birliği anlatılır. Münacaat: Allah’a yalvarılır. 

Naat: Hz. Muhammed (S.A.V.) övülür. Miraciye: Miraç olayı anlatılır. Medh-i çihar-yâr-i güzîn: Dört halife övülür.

Medhiye: Mesnevinin sunulacağı kişi övülür Sebeb-i telif: Mesnevinin yazılış nedeni belirtilir.

Âğâz-ı dâstan: Mesnevinin asıl konusunun bulunduğu bölümdür. Hatime: Mesnevinin bittiğini belirten bölümdür.

*Ahmet Mithat Efendi’nin Letâif–i Rivâyât adlı eseri Türk edebiyatındaki ilk yerli hikâye örnekleridir.

***Dilbilgisinde "Ses Olayları" ve "Fiilimsiler" konularına kesinlikle iyi çalışın.

TÜRKLERİN YAŞADIĞI HER YERDE DEDE KORKUT BİLİNİR.