9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Dönem 1.Yazılıya Hazırlık Özet Çalışma

* Edebiyat; düşünce, duygu, olay ve imgelerin insanlarda estetik duygular uyandıracak bir biçimde, dil aracılığıyla söz ve yazıyla anlatımını amaç edinen sanattır.

*Dilin kullanımından doğan türler vardır: (Türkçe;Ural-Altay Dil Ailesi'nin Altay kolundan, sondan eklemeli bir dildir.)

a)Lehçe: Bir dilin tarihsel, toplumsal, bölgesel ve kültürel nedenlerle ses, yapı ve sözdizimi yönlerinden oldukça büyük farklılıklar gösteren kolu. Türkçe'nin 2 lehçesi var: Çuvaşça ve Yakutça.

b)Şive: Bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrılmış koludur. Ayrılıklar, lehçe gibi fazla değildir. Azerbaycan Türkçesi, Uygur Türkçesi, Türkiye Türkçesi vb.

c)Ağız: Aynı dil içinde(ülke içinde) belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili. Ana dilden ses, şekil vb yönlerden farklılıklar gösterebilir. Trakya ağzı, Kayseri ağzı gibi. (Türkiye'de İstanbul ağzı standart dil kabul edilmiştir.) Nereye gidiyorsun?:İstanbul ...gidiyon?:Kayseri ...gidiin? Gazi Antep

d)Argo: Aynı meslekteki insanların, kullanılan ortak dilden ayrı olarak kullandıkları, herkesin anlayamayacağı, kaba, kendilerine özgü sözcüklerin yer aldığı özel dil ve bu dili oluşturan sözcüklerin tümü. Gemici argosu vb (Argo sözcüklerin her yerde ve her durumda kullanılmaması daha uygundur.)

e) Jargon: Bir meslek veya grup dışındaki kişilerin kendi aralarında daha rahat  anlaşmak için kullandıkları kendilerine özgü dile jargon denir. 

 

* Edebiyat "fonetik" bir sanattır. 

* Edebiyat; tarih, coğrafya, ruh bilimi, toplum bilimi vb tüm sosyal bilimlerle ilişki halindedir. 

*Sanatsal Metinlerde; amaç okuyucuya estetik zevk vermektir. Dil sanatsal işlevde kullanılır.Öznel anlatım.

Öğretici Metinlerde; amaç bilgi vermektir. Dil göndergesel işlevde kullanılır. Nesnel anlatım.

*** Ders kitabınızın 26. sayfasındaki Metinlerin Sınıflandırılması şemasına çalışın. Kesinlikle ordan soru gelecektir.

*Yazma sürecinin aşamaları şunlardır:

Hazırlık, planlama, taslak metin oluşturma, taslak metni geliştirme ve düzeltme, yazılan metni paylaşma

* İletişim Ögeleri: Gönderici, Alıcı, İleti, Kanal, Geri Bildirim, Kod, Kanal   (ÖR: Kürşat kitapçıya gider. Kitapçıya "Atsız'ın Bozkurtlar romanı var mı sizde?" der. Kitapçı "İşte, orada efendim." diye cevap verir. )

Bu iletişimde Kürşat-Gönderici, Kitapçı-Alıcı, Ses dalgaları-Kanal, Türkçe-Kod, Kitapçı-Bağlam, Atsız'ın Bozkurtlar romanı var mı sizde?-İleti, İşte, orada efendim.-Geri Bildirim'dir.

* Hikaye: Hikâye ya da öykü, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır.

* Olay Hikayesi: Maupassant Tarzı hikaye. Olay ön planda. Serim-düğüm-çözüm. Ömer Seyfettin

* Durum Hikayesi: Çehov Tarzı hikaye. Olay ikinci planda. Hayattan bir kesit anlatılır. S.F.Abasıyanık

*Hakim(Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı her "O" diye anlatır. Tanrı gibi ne yaptığını da bilir ne düşündüğünü de.

*Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı olayın kahramınıdır. "Ben" diye anlatır.

*Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı sanki bir tepeden olayları izlemektedir. Yapılanları görür sadece. "O" merkezli.