9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 1.Dönem 1.Yazılıya Hazırlık Özet Çalışma
* Edebiyat; düşünce, duygu, olay ve imgelerin insanlarda estetik duygular uyandıracak bir biçimde, dil aracılığıyla söz ve yazıyla anlatımını amaç edinen sanattır.
Türkçe: Ural-Altay Dil Ailesi'nin Altay kolundan, sondan eklemeli bir dildir.
*Dilin kullanımından doğan türler vardır: Bunlar lehçe, şive, ağız, argo ve jargondur.
a)Lehçe: Bir dilin tarihsel, toplumsal, bölgesel ve kültürel nedenlerle ses, yapı ve sözdizimi yönlerinden oldukça büyük farklılıklar gösteren kolu. Türkçe'nin 2 lehçesi var: Çuvaşça ve Yakutça.
b)Şive: Bir dilin izlenebilen tarihi dönemlerinde ayrılmış koludur. Ayrılıklar, lehçe gibi fazla değildir. Azerbaycan Türkçesi, Uygur Türkçesi, Türkiye Türkçesi vb.
c)Ağız: Aynı dil içinde(ülke içinde) belli yerleşim bölgelerine veya sınıflara özgü olan konuşma dili. Ana dilden ses, şekil vb yönlerden farklılıklar gösterebilir. Trakya ağzı, Kayseri ağzı gibi. (Türkiye'de İstanbul ağzı standart dil kabul edilmiştir.) Nereye gidiyorsun?:İstanbul ...gidiyon?:Kayseri ...gidiin? Gazi Antep
d)Argo: Aynı meslekteki insanların, kullanılan ortak dilden ayrı olarak kullandıkları, herkesin anlayamayacağı, kaba, kendilerine özgü sözcüklerin yer aldığı özel dil ve bu dili oluşturan sözcüklerin tümü. Gemici argosu vb (Argo sözcüklerin her yerde ve her durumda kullanılmaması daha uygundur.)
e) Jargon: Bir meslek veya grup dışındaki kişilerin kendi aralarında daha rahat anlaşmak için kullandıkları kendilerine özgü dile jargon denir.
* Edebiyat "fonetik" bir sanattır.
* Edebiyat; tarih, coğrafya, ruh bilimi, toplum bilimi vb tüm sosyal bilimlerle ilişki halindedir.
METİNLERİN SINIFLANDIRILMASI
*Sanatsal Metinlerde; amaç okuyucuya estetik zevk vermektir. Dil sanatsal işlevde kullanılır. Öznel anlatım.
Öğretici Metinlerde; amaç bilgi vermektir. Dil göndergesel işlevde kullanılır. Nesnel anlatım.
YAZMA SÜRECİ
*Yazma sürecinin aşamaları şunlardır:
Hazırlık, planlama, taslak metin oluşturma, taslak metni geliştirme ve düzeltme, yazılan metni paylaşma
İLETİŞİM
* İletişim Ögeleri: Gönderici, Alıcı, İleti, Kanal, Geri Bildirim, Kod, Kanal
(ÖR: Kürşat kitapçıya gider. Kitapçıya "Atsız'ın Bozkurtlar romanı var mı sizde?" der. Kitapçı "İşte, orada efendim." diye cevap verir. )
Bu iletişimde Kürşat-Gönderici, Kitapçı-Alıcı, Ses dalgaları-Kanal, Türkçe-Kod, Kitapçı-Bağlam, Atsız'ın Bozkurtlar romanı var mı sizde?-İleti, İşte, orada efendim.-Geri Bildirim'dir.
HİKAYE
Hikâye ya da öykü, gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa, düzyazı şeklindeki anlatıdır.
Hikaye Unsurları:
1- Olay: Her hikaye giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinden oluşur.
Olay hikayelerinde, olaylar birbiri ardınca ve çok hızlı bir şekilde gelişir. Durum hikayelerinin diğer adı kesit hikayesidir. Olay örgüsü çok daha yavaş bir tempodadır.
2- Karakterler: Hikayede olayların kesinlikle kahramanları vardır. Olayın merkezindeki kişi hikayenin ana karakteridir.
3- Zaman: Anlatılan hikayeler geçmişte, günümüzde ya da gelecek zamanda geçebilir.
4- Yer / Mekan : Olayların hangi mekanda geçeceğine yazar karar verir. Karakterlerin yaşadığı, çalıştığı yerler yer alır hikayelerde. Yazar mekanları betimleyerek okuyucuların gözünde canlandırmasını sağlar.
5- Dil ve Anlatım: Hikayelerin dil ve anlatım özellikleri anlatılan konuya, yazarın dil görüşüne göre değişebilir.
Hakim(Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı her "O" diye anlatır. Tanrı gibi ne yaptığını da bilir ne düşündüğünü de.
Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı olayın kahramanıdır. "Ben" diye anlatır.
Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı sanki bir tepeden olayları izlemektedir. Yapılanları görür sadece. "O" merkezli anlatım.
HİKAYE TÜRLERİ
* Olay Hikayesi: Maupassant Tarzı hikaye. Olay ön planda. Serim-düğüm-çözüm. Ömer Seyfettin
* Durum Hikayesi: Çehov Tarzı hikaye. Olay ikinci planda. Hayattan bir kesit anlatılır. S.F.Abasıyanık
*Modern Hikaye: Günlük yaşamda rastlanılamayacak bir olay ve/veya durumu bir takım olağanüstülüklerle anlatan hikayelerdir. Türk Edebiyatında Haldun Taner, dünya edebiyatındaki ve aynı zamanda en başarılı temsilcisi ise Franz Kafka'dır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder